Trước khi viết loạt bài này tôi rất đắn đo phần vì trình độ của
tôi và cũng không nắm đủ tư liệu về thánh nhạc và các huấn thị của Tòa Thánh,
nhưng rất may mắn nhờ ơn Chúa Thánh Thần sáng soi tôi nhớ ra mình còn tập tài
liệu Hướng Dẫn Mục Vụ Thánh Nhạc do Hội Đồng Giám Mục Việt Nam - Ủy Ban Thánh
Nhạc đứng ra biên soạn.
Kỳ 1: PHẢN BIỆN VỀ ĐIỀU SỐ 10 TRONG THƯ NGỎ
Trong loạt bài mới này, tuy có sử dụng những tư liệu tham khảo
nhưng bài viết vẫn mang tính chất cá nhân và không thiên về quan điểm học
thuật.
Trước hết, tôi xin cộng đoàn lưu ý Giám Mục Chương cũng từng phổ
biến một tập tài liệu cho tất cả các ca đoàn trong giáo hạt với nội dung Ca
Đoàn – Một Nhân Tố Sống Động Của Cộng Đồng Dân Chúa vào dịp ngày truyền thống
các ca đoàn Giáo Hạt tại Trung Tâm Mục Vụ, đầu năm mới dương lịch. Theo đánh
giá của riêng tôi, tập tài liệu này có nền tảng viết và phân tích trên các tài
liệu như Huấn Thị về Âm Nhạc Trong Phụng Vụ của Bộ Lễ Nghi viết tại Roma năm
1967, Tài Liệu Thánh Nhạc của Ban Thánh Nhạc Giáo phận Saigon viết năm 1994... và một loạt các
tài liệu của các nhạc sư, nhạc sĩ.... Để hiểu tập tài liệu này, trước tiên chúng
ta cần tìm hiểu Đỗ Vy Hạ người soạn thảo là ai, ban đầu tôi cứ tưởng vị này là
một linh mục nhưng khi tìm hiểu các thông tin trên mạng toàn cầu thì khám phá
ra nhạc sĩ Đỗ Vy Hạ cũng chỉ là một giáo dân như chúng ta và các bài viết của
ông dễ dàng tìm thấy ở trang website: dovyha.com. Thực chất những tài liệu này
cũng chỉ mang tính tham khảo là chính mà thôi! Nhưng không hiểu vì sao Giám Mục
Chương có vẻ thích tác giả này và in ấn bài viết của ông làm một tập tài liệu
có nội dung dài khoảng 13 trang A5 phổ biến trong thời điểm mà tôi đã nêu trên.
Tạm cho thấy đó là một động thái báo cho chúng ta thời gian
giông bão kéo tới, Giám Mục Chương sau khi phổ biến tập tài liệu này như một
lời cảnh báo và không ngừng nhắc đi nhắc lại ÍT NHẤT LÀ HAI LẦN về “Đám Mây
Sáng Ngời” và cũng không ngừng đả kích về những điều tôi xin trích nguyên văn
sau đây: “có khi phải được o bế trước sau để được hát đáp ca, đọc sách Thánh,
đánh đàn”. Đỉnh điểm nhất, ngày 2/8/2017, khi cha Phao-lô Phạm Công Phương về
nhận xứ, thay vì giảng chia sẻ lời Chúa, ông đã đọc lại toàn bộ văn bản trong
có câu nói trên.
TRONG BÀI VIẾT NÀY – TÔI XIN KHÔNG NHẮC ĐẾN CHUYỆN ÔNG GIUSE vì
chuyện đó như thế nào, cớ sự ra sao, hai bên giữa Giám Mục Chương và ông Giuse
cũng như ông Gioan Baotixita thì chỉ có những người trong cuộc mới hiểu rõ và
nếu những chứng cứ đó được nói sai lệch đi để có cớ dẹp toàn bộ ca đoàn thì
cũng chỉ có mình Giám Mục Chương và trái tim của ông mới biết mà thôi.
Nhưng các điểm mà ông nhắc tới trong văn bản thư ngỏ về cộng
đoàn nếu là một người đủ lí trí sẽ dễ dàng nhận ra.
1. Điều số 10, xin trích nguyên văn – "Phương thức mà Cha
tân quản xứ cho thực hiện tại Nhà Thờ Chánh Tòa là sắp xếp cho ca đoàn ngồi
chung với cộng đoàn; ca trưởng điều khiển và cộng đoàn cùng hát, nhằm đẩy mạnh
tính cộng đoàn trong phụng vụ. (xin viết in đoạn quan trọng) VẬY MÀ CÓ NHỮNG
NGƯỜI KHÔNG Ý THỨC, THƯỜNG PHÊ PHÁN THEO CẢM TÍNH CHỨ KHÔNG DỰA TRÊN GIÁO HUẤN
CỦA GIÁO HỘI."
- Trong văn bản chính thức về “Hướng dẫn mục vụ thánh nhạc” do Ủy ban Thánh Nhạc mà tôi đã nhắc ở trên chúng ta có thể tìm thấy ở Mục III phần C câu 95 có
nhấn mạnh rằng “Ca đoàn nên ở một vị trí mà mọi người có thể nhận biết được sự
hiện diện của các thành viên trong ca đoàn là một thành phần của cộng đoàn”.
Tôi xin đồng ý với phương án chuyển toàn bộ ca đoàn ra giữa lòng nhà thờ để
cùng hòa mình vào Giáo Dân, và KHÔNG CÓ ca đoàn nào trong sáu ca đoàn Chánh tòa
chống đối bằng cách ngồi cố thủ tại vị trí bục ca đoàn cũ tại tòa thánh Giuse.
- Tiếp theo văn bản này có viết: “Nhưng ca đoàn lại thi hành
chức năng của mình cách độc đáo, các vị hữu trách nên quan tâm đến khía cạnh âm
thanh học, vì yếu tố âm thanh học sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc
quyết định vị trí tốt nhất cho ca đoàn.” Ở điểm này, chúng ta những người kể cả
không phải ca viên đều có thể nhận thấy tại Giáo xứ Chánh tòa không có một phương tiện nào
được hỗ trợ cho ca đoàn trong thời gian từ khi di chuyển ra giữa lòng nhà thờ,
cho tới ngày 18/3/2018. Chưa kể, toàn bộ các ca viên phải bắt buộc phải hát
ngồi để đảm bảo tính thẩm mỹ cho nhà thờ. Vâng! ngồi hát. Có lẽ cả một em bé
khi học thanh nhạc căn bản chúng nó cũng đều biết rằng đứng hát thì lấy hơi sẽ
được dài hơn, sâu hơn và tiếng hát sẽ liền mạch hơn. Chắc duy nhất tại Chánh tòa Đà Lạt các ca viên không được đứng, không được sử dụng hệ thống âm thanh mà
vẫn phải cố gắng đảm bảo các kỹ thuật về thanh nhạc để hát và phục vụ cho tròn
trách nhiệm của mình. Thật thử thách! Khi hát nhỏ thì cộng đoàn không theo kịp
mà nếu cố gắng thì cổ họng dường như bị ai đó cào xé.
- Trong đêm vọng đại lễ Giáng Sinh ở cả hai thánh lễ 18h và 22h,
có gần 1000 Giáo Dân trong lòng nhà thờ (kể cả khách du lịch) và nhà mục vụ, vì
không có hệ thống âm thanh nên việc hát và nghe hát là vấn đề nan giải. Theo
phản ánh, dù có kịp thời bật MỘT cái mic (một mic cho cả ca đoàn và cộng đoàn
tham dự phía trong nhà mục vụ có thể nghe được) ở vị trí bục đọc LỜI NGUYỆN
cách xa ghế ca đoàn tầm 1,5m, nhưng phía trong nhà mục vụ cả hai thánh lễ chỉ
nghe rất ồn và the thé. Có lẽ dịp này Giám Mục Chương không chứng kiến được vì
ông đi dâng lễ tại Đưng K-nớ và giao lại toàn bộ cho Đức Cha Phó.
- Câu 97 có nói rằng, “Nếu ca đoàn và các nhạc cụ chiếm lĩnh một
khoảng không gian mà cộng đoàn nhìn thấy, thì chỗ ấy phải toát lên được sự
thánh thiện của các tác vụ âm nhạc (nghiêm trang, trật tự, gọn gàng)”. Có thể
nói, bục ca đoàn cũ là một vị trí căn bản là tốt cho cả cộng đoàn và cho cả ca
đoàn, việc bố trí bậc thang làm cho tiếng hát của mọi người có thể toát ra mà
luồng hơi và âm thanh có thể đi thẳng tới được hệ thống hỗ trợ chứ không đập vào
lưng người khác, chưa hết, khi đổi tài liệu chúng tôi không phải cúi xuống sột
soạt soạn tới lui ở những buổi lễ cần thay đổi bài hát không có trong sách, và
với bục ca đoàn đóng theo bậc thang thì vị trí của mỗi người cũng có thể cộng
tác dù chỉ bằng mắt với ca trưởng để ca trưởng có thể điều khiển để nhịp nhàng
ca đoàn với cộng đoàn và chủ tế. Thôi không bàn về cái bục cũ vì chính chúng tôi đã
thỏa hiệp chịu hòa mình vào giữa lòng nhà thờ vậy mà giới chức đương quyền vẫn
bắt bẻ.
2. Giám Mục Chương đã nhận xét rằng “VẬY MÀ CÓ NHỮNG NGƯỜI KHÔNG
Ý THỨC, THƯỜNG PHÊ PHÁN THEO CẢM TÍNH CHỨ KHÔNG DỰA TRÊN GIÁO HUẤN CỦA GIÁO
HỘI.” Giáo huấn về Thánh Nhạc ở các điều nêu trên mà tôi trích đăng, phản biện
ở trên có lẽ sẽ làm chúng ta suy gẫm với thực trạng của chúng ta trong những
ngày gần đây, chúng ta các ca viên đủ trí khôn và minh mẫn của một người bình
thường sẽ không phê phán theo cảm tính khi chính chúng ta đều có những câu hỏi
chính đáng như:
a. Làm thế nào để hát khi không có âm thanh hỗ trợ?
b. Làm thế nào để đảm bảo kỹ thuật, nghệ thuật hoặc chí ít là
nghe được, và âm lượng khi phải ngồi hát?
c. Phê phán như thế nào là theo cảm tính và không tuân theo giáo
huấn nghĩa là sao? Chúng tôi cần được biết những điều mà Giám Mục Chương đã
được nghe phản ảnh, suy nghĩ và động cơ để triệt tiêu các ca đoàn – nếu không
có câu trả lời thích đáng, thì chính Giám Mục Chương đã và đang phê phán chúng
tôi MỘT CHIỀU và THEO CẢM TÍNH.
d. Nếu nhấn mạnh tính cộng đoàn khi ca đoàn đóng vai trò làm nền
như xưa nay thì chính ca đoàn phải thực hiện tốt CÁC YÊU CẦU KỸ THUẬT, NGHỆ
THUẬT cũng như bổn phận bản thân trong Thánh Lễ để tạo cảm hứng cho cộng đoàn
tham dự Thánh Lễ thì vấn đề này liệu có sai?
e. Giáo huấn của Giáo hội, đơn cử là của HĐGM và UBTN đã nêu rõ
ràng về các vấn đề mà tôi có trích dẫn đúng nguyên bản như trên và khi giáo dân
phản biện các bậc có thẩm quyền có nghĩa vụ phải đón nhận lắng nghe tâm tư của
chúng tôi và giải quyết chứ không phải cho qua để rồi triệt hạ tất cả như văn
bản ngày 18/3/2018 vừa qua.
Tạm kết phần một với những câu hỏi bỏ lửng, với khả năng còn hạn
hẹp, xin quý Ông Bà Anh Chị Em những vị rành về thánh nhạc có thể tư vấn và góp
thêm tư liệu cũng như hướng dẫn, sửa đổi từng bài tôi viết, vì bài viết như tôi
đã trình bày rất nhiều rằng theo cảm tính rất cá nhân và không thiên về tính
học thuật nên có điều gì sai sót xin quý vị tận tâm chỉ dạy. Cuối cùng xin quý
vị như thường lệ cầu nguyện thêm cho Tôi, Anh Chị Em ca viên và toàn Giáo Xứ.
(Còn tiếp)
Trân Trọng.
MINH ĐA
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét